Wymieranie pszczół na wielką skalę jest problemem, który został zauważony na początku XXI wieku. Dlaczego jest to tak istotne? Jakie znaczenie dla środowiska i życia człowieka mają pszczoły? Wielu osobom brak pszczół kojarzy się jedynie z brakiem miodu. Jednak konsekwencje ich wymarcia są dużo poważniejsze. Warszawski Festiwal Kulinarny w edycji z 2017 roku obrał problem ginięcia pszczół za główny temat wydarzenia, aby zwrócić uwagę społeczeństwa na zjawisko, o którym niewiele się mówi, a które dotyczy każdego z nas.

Rola pszczół w środowisku

Pszczoły zapylają kwiaty i wytwarzają miód. Jest to podstawowa wiedza, którą większość osób posiada. I zwykle na tym się kończy. Organizatorzy Warszawskiego Festiwalu Kulinarnego podkreślają, że pszczoły są odpowiedzialne za 90% pożywienia na ziemi. Jak jest to możliwe?

Według WHO kluczowe dla wyżywienia populacji ludzkości jest 100 gatunków roślin uprawnych, a do plonowania 70 z nich niezbędne jest zapylanie przez pszczoły. Pszczoły zapylają i przyczyniają się do owocowania również dzikich gatunków roślin. Nie wszystkie rośliny zapylane przez pszczoły są pożywieniem dla człowieka. Jednak wiele z nich to pokarm dzikich zwierząt i ptaków, bez którego wyginą.

Co zyskujemy dzięki pszczołom?

  • - Niezwykle smaczny i wartościowy dla zdrowia miód

  • - Większe i bardziej dorodne plony warzyw i owoców

  • - Pachnące kwiaty

  • - Ubrania z naturalnych tkanin, których źródłem są rośliny zapylane przez pszczoły


Dlaczego pszczoły wymierają?

Przyczyny wymierania pszczółW skali światowej główną przyczyną masowego wymierania pszczół jest stosowanie dużych ilości pestycydów przez rolników. Pestycydy to substancje chemiczne, których rolą jest zabijanie szkodników i ochrona upraw przed zniszczeniem. Jednak pszczoły, żywiąc się nektarem roślin i przenosząc ich pyłek na swoim ciele są niezwykle narażone na szkodliwe działanie pestycydów. Środki starej generacji są dla pszczół trujące. Te najnowsze nie są bezpośrednią przyczyną śmierci, ale zmniejszają orientację w terenie pszczół i sprawiają, że tracą one pamięć. Przez to pszczoły nie są zdolne wrócić do ula. Pestycydy ponadto osłabiają odporność pszczół i zwiększają ich podatność na choroby.

Niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie pestycydów z rolnictwa, ponieważ plony zostałyby zniszczone przez szkodniki. Jednak konieczne jest uświadamianie rolnikom, że stosowanie pestycydów niezgodnie z zaleceniami i w zwiększonych dawkach masowo wytruwa pszczoły.

Problem stanowią także rośliny modyfikowane genetycznie, którym wszczepia się geny zwiększające odporność na szkodniki. Jeśli spożycie rośliny GMO uszkadza układ trawienny szkodników i prowadzi do ich śmierci, to niestety bardzo często to samo dzieje się z pożytecznymi pszczołami.

W Polsce główną przyczyną wymierania pszczół nie są pestycydy, a choroba warroza. Powodują ją roztocza Varroa dectrucor. Nieleczona warroza zabija pszczelą rodzinę zwykle w ciągu roku, maksymalnie w ciągu trzech lat. Bardzo ważne zatem jest właściwe leczenie i edukacja pszczelarzy w tym temacie. Niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie warrozy, ponieważ populacja roztocza wciąż się odnawia, a zdrowe pszczoły łatwo zarażają się od chorych.


Świat bez pszczół


Pszczoły bezpośrednio przyczyniają się do pozyskiwania plonów ogromnej ilości roślin. Szacuje się, że jest to m.in. 4000 odmian warzyw. Całkowite wyginięcie pszczół oznacza, że podstawowym roślinnym pożywieniem człowieka stałyby się zboża. Ponadto pośrednio pszczoły są źródłem mleka, nabiału i mięsa, ponieważ dzięki nim powstaje roślinne pożywienie dla zwierząt hodowlanych.

Jednak pszczoły to nie tylko żywność. Świat bez pszczół to świat bez kwiatów. Bez dzikich zwierząt i ptaków żywiących się roślinami zapylanymi przez pszczoły. To świat mało kolorowy i monotonny. Nieprawdziwe jest stwierdzenie, które niesłusznie przypisuje się Einsteinowi, że ludzie wyginą 4 lata po wyginięciu pszczół. Nie wyginiemy, ale z pewnością nie chcielibyśmy żyć w świecie bez pszczół.

Warszawski Festiwal Kulinarny w 2017 roku był okazją do poszerzenia wiedzy na temat pszczół, ich potrzeb i zagrożeń. Można było także dowiedzieć się, jak pomagać pszczołom i budować domki dla owadów. Dużo ciekawych informacji związanych z problemem masowego wymierania pszczół można znaleźć na portalu pomagamypszczolom.pl.